Prawo wierzyciela do wnioskowania o zabezpieczenie majątku dłużnika.

W dzisiejszym wpisie zajmiemy się jednym z uprawnień, o którym bardzo często zapominają wierzyciele, którzy nie korzystają z pomocy prawnej radcy prawnego czy adwokata. Mowa tutaj o wniosku o zabezpieczenie majątku dłużnika, którego długi są przedmiotem postępowania o ogłoszenie upadłości.

Co to jest wniosek o zabezpieczenie?

Wierzyciel w ramach swoich uprawnień ma zagwarantowane prawo do zabezpieczenia swojej wierzytelności. Jest to jeden ze środków prawnych, którego celem jest zabezpieczeniem majątku dłużnika jeszcze przed ogłoszeniem upadłości. Uogólniając, z takiego uprawnienia korzystają wierzyciele w sytuacji, gdy dłużnik chcąc uchronić się przed utratą majątku próbuje się go wyzbyć lub ukryć, doprowadzając w ten sposób do pokrzywdzenia wierzycieli (np. sprzedaje wartościowe rzeczy takie jak samochody, które służą do prowadzenia działalności gospodarczej, przepisuje na żonę/dzieci/szwagra dom itp.)

Poza tym celem wprowadzenia tego rodzaju postępowania w ramach pierwszego etapu postępowania upadłościowego jest zapewnienie efektywności właściwego postępowania upadłościowego. To znaczy, że zabezpiecza się majątek przyszłego upadłego już na tym etapie, ażeby po ogłoszeniu upadłości było z czego zaspokoić wierzycieli.

W takim razie jak takie zabezpieczenie można uzyskać, co musi zrobić wierzyciel i kto za to zapłaci?

Art. 36 p.up. uprawnia wierzyciela do złożenia wniosku w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika. Czyli sam zainteresowany wierzyciel składa taki wniosek do sądu, a sąd niezwłocznie orzeka o zabezpieczeniu. Także zasada „czas to pieniądz” w postępowaniu o zabezpieczenie ma bardzo praktyczny wymiar. Warto dodać, że sąd może również z urzędu orzec o zabezpieczeniu majątku.

A jak to wygląda finansowo? Koszty takiego zabezpieczenia pokrywane są z zaliczki, którą uiszcza wnioskodawca przy składaniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Tzn., że środki na zabezpieczenie są już w grze i warto z tego korzystać. Obecnie wysokość zaliczki jest równa jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W trzecim kwartale 2019 r. była to kwota 5.148,07 zł.

Z tych środków pokrywane są koszty zabezpieczenia. Może się jednak zdarzyć, że nie są one wystarczające. Wtedy sąd może wezwać wnioskodawcę do uiszczenia dodatkowej zaliczki.

Jakie wierzyciel ma możliwości wnioskując o takie zabezpieczenie majątku dłużnika?

Zabezpieczenie dokonane na majątku zabezpieczonego może przybrać rozmaite formy.

ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego.

Jeżeli dłużnik ma ustanowionego tymczasowego nadzorcę sądowego to jego czynności w zakresie zajętego majątku są ograniczone do tych, które są tzw. czynnościami zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest wymagana zgoda tymczasowego nadzorcy sądowego pod rygorem nieważności. Taka zgoda może zostać udzielona również po dokonaniu czynności w terminie trzydziestu dni od jej dokonania.

Czym są czynności zwykłego zarządu, a czym są czynności przekraczające zwykły zarząd?

Trudno określić zamknięty katalog takich czynności, ponieważ wszystko zależy od indywidualnej sytuacji dłużnika, prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, ale najczęściej czynnościami przekraczającymi zwykły zarząd, a więc wymagającymi zgody tymczasowego nadzorcy sądowego będą:

• zrzeczenie się własności nieruchomości,
• zbycie lub obciążenie nieruchomości oraz oddanie jej w dzierżawę,
• zbycie lub obciążenie budynków i lokali mieszkalnych lub użytkowych stanowiących odrębne nieruchomości,
• zbycie własnościowego prawa do lokalu spółdzielczego,
• zbycie lub obciążenie przedsiębiorstwa,
• sprzedaż ruchomości stanowiących trwałe środki produkcji lub przedstawiających dużą wartość,
• zaciąganie pożyczek znacznej wysokości w celu rozszerzenia prowadzonej działalności gospodarczej (nowe przedsięwzięcia inwestycyjne) w sytuacji, gdy zobowiązania dłużnika kilkakrotnie przewyższają jego majątek, jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu.

Czynnościami zwykłego zarządu jest m. in.:

• sprzedaż towarów lub ich zakup, które zazwyczaj dokonuje się w przedsiębiorstwie,
• wypłata należności personelowi,
• ubezpieczenie towarów,
• uiszczanie czynszu najmu za lokal.

Dodatkowo sąd może zobowiązać tymczasowego nadzorcę sądowego do złożenia w wyznaczonym terminie sprawozdania obejmującego w szczególności informacje na temat stanu finansowego dłużnika, rodzaju i wartości jego majątku oraz przewidywanych kosztów postępowania upadłościowego.

zawieszenie toczącego się postępowania egzekucyjnego oraz uchylenie zajęcia rachunku bankowego.

Taki rodzaj zabezpieczenia ma sens, kiedy zmierza do zachowania majątku dłużnika w celu zaspokojenia WSZYSTKICH wierzycieli. Załóżmy, że dłużnik ma kilku wierzycieli z czego jeden jest bardziej zapobiegliwy niż inni i złożył wniosek o zabezpieczenie majątku dłużnika w postaci zajęcia rachunku bankowego. Nasz dłużnik jest przedsiębiorcą i zajęcie rachunku bankowego uniemożliwia mu prowadzenie przedsiębiorstwa, które mimo kiepskiej sytuacji finansowej nadal ma klientów, może realizować usługi i w efekcie z tej działalności dłużnik mógłby uzyskać fundusze na spłatę długów.

W takiej sytuacji sąd na wniosek wnioskodawcy, dłużnika lub tymczasowego nadzorcy sądowego może zawiesić postępowanie egzekucyjne (prowadzone przez komornika z majątku dłużnika) oraz uchylić zajęcie rachunku bankowego, ponieważ jest to niezbędne do osiągnięcia celów postępowania upadłościowego. Celem postępowania upadłościowego jest i. in. zaspokojenie wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

Uchylając zajęcie rachunku bankowego, sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę sądowego, jeżeli wcześniej nie został ustanowiony. Dyspozycje dłużnika dotyczące środków na rachunku bankowym, którego zajęcie uchylono, wymagają zgody tymczasowego nadzorcy sądowego.

ustanowienie zarządcy przymusowego nad majątkiem.

Jest to jeden z najdalej idących sposobów zabezpieczenia majątku dłużnika. Zarządcę przymusowego ustanawia sąd  jeżeli zachodzi obawa, że dłużnik będzie ukrywał swój majątek lub w inny sposób działał na szkodę wierzycieli, a także gdy dłużnik nie wykonuje poleceń tymczasowego nadzorcy sądowego.

Zasadniczym skutkiem ustanowienia zabezpieczenia w formie ustanowienia zarządcy przymusowego jest to, że czynności prawne dłużnika, które dotyczą majątku objętego zarządem przymusowym są nieważne z mocy prawa.

Uzupełnieniem wyżej wymienionych form zabezpieczenia może być np. opieczętowanie składników majątku dłużnika czy zakaz dokonywania określonych czynności faktycznych lub prawnych.

przygotowana likwidacja – tzw. „pre-pack”.

Instytucja ta polega na sprzedaży przedsiębiorstwa upadłego, jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa na warunkach określonych we wniosku złożonym przez uczestnika postępowania w postępowaniu o ogłoszenie upadłości. Wniosek ten może zostać rozpatrzony przez sąd upadłościowy po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, ale przed wydaniem postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Do wniosku należy załączyć opinie biegłego rzeczoznawcy o wartości sprzedawanego majątku.

Celem tego postępowania jest stworzenie możliwości szybkiej sprzedaży przedsiębiorstwa w celu dalszego prowadzenia działalności gospodarczej przez nabywającego inwestora.