Celem ogłoszenia upadłości jest spieniężenie składników majątku upadłego i rozdysponowanie uzyskanych środków pomiędzy wierzycieli. Aby postępowanie upadłościowe zostało przeprowadzone racjonalnie syndyk, sędzia-komisarz oraz wierzyciele muszą mieć pełny ogląd i wiedzę na temat stanu masy upadłości i wartości jej składników. W tym celu sporządza się spis inwentarza ze spisem należności.
Spis inwentarza zostaje sporządzony niezwłocznie po ogłoszeniu upadłości. Jest to spis z natury składników majątku upadłego, do których upadły ma tytuł prawny.
Inwentaryzacja powinna objąć cały majątek należący do upadłego, zarówno znajdujący się w jego posiadaniu, jak i we władaniu osób trzecich. Dlatego osoba, w której władaniu – z jakiegokolwiek tytułu (np. najmu, zastawu, użyczenia, dzierżawy, itp.) – znajdują się ruchomości upadłego, ma obowiązek zawiadomić o tym syndyka, a także na żądanie syndyka dokonującego spisu inwentarza powinna okazać rzeczy, którymi włada, w celu ujęcia ich w tym spisie. Spis inwentarza może obejmować:
- środki w kasie,
- środki pieniężne na rachunkach bankowych,
- nieruchomości i użytkowanie wieczyste,
- ruchomości,
- inne prawa.
Za sporządzenie spisu inwentarza wraz z oszacowaniem wartości składników majątku upadłego odpowiada co do zasady syndyk. Wyjątkowo, do sporządzenia spisu inwentarza zatrudnia się dodatkowo inne osoby w sytuacjach, gdy do sporządzenia oszacowania potrzebna jest wiedza specjalistyczna (np. rzeczoznawca majątkowy) albo w sytuacji, gdy skład masy majątkowej jest na tyle obszerny, że wymaga dużego nakładu pracy kilku osób. Z takim rozwiązaniem spotkamy się najczęściej w przypadku dużych podmiotów gospodarczych.
Co ważne, domniemywa się, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości należą do majątku upadłego. W przypadku, gdy dana osoba twierdzi, że przysługuje jej prawo do rzeczy będącej w posiadaniu upadłego w chwili ogłoszenia upadłości, musi ona wykazać, że prawo do tejże rzeczy.
W dalszej kolejności przystępuje się do sporządzenia planu likwidacyjnego, który określa sposób sprzedaży składników masy upadłościowej (np. aukcja, sprzedaż z wolnej ręki itd.), termin sprzedaży, wykaz wydatków koniecznych do upłynnienia danego składnika masy oraz w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej ekonomiczne uzasadnienie dalszego jej prowadzenia. Spis inwentarza i plan likwidacyjny syndyk przedkłada sędziemu-komisarzowi w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia upadłości.
